Vĩnh Long: Hiệu quả kinh tế từ mô hình sản xuất giống lươn đồng bằng phương pháp sinh sản bán nhân tạo

          Lươn là loài thủy đặc sản được thị trường trong và ngoài nước rất ưa chuộng do phẩm chất thịt thơm ngon và có giá trị dinh dưỡng cao.Thế nhưng, do khai thác bừa bãi và không có ý thức bảo vệ, tái tạo nguồn lợi nên nguồn lươn từ tự nhiên bị suy giảm nhanh chóng. Vì thế, trong những năm gần đây nông dân Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) rất chú ý nghề nuôi lươn để đáp ứng nhu cầu thực phẩm cho người tiêu dùng, nếu áp dụng đúng các quy trình kỹ thuật sẽ thu được năng suất và hiệu quả kinh tế cao. Riêng ở Vĩnh Long phong trào nuôi lươn đang dần phát triển ở các huyện Tam Bình, Bình Minh, Bình Tân, Mang Thít và rãi rác ở các huyện khác. Tuy nhiên, hiện nay người nuôi đang gặp khó khăn khi muốn mở rộng qui mô sản xuất do con giống tự nhiên ngày càng khan hiếm và hiệu quả nuôi thương phẩm không cao do con giống được nuôi từ nguồn khai thác bằng hình thức xung điện nên có tỉ lệ sống rất thấp.

Với thực trạng nguồn giống lươn đánh bắt ngoài tự nhiên không đảm bảo đồng cỡ, số lượng và chất lượng, trong khi con giống sinh sản nhận tạo chưa sản xuất thành công, để đáp ứng cho nhu cầu phát triển nuôi đối tượng này Chi cục thủy sản Vĩnh Long thực hiện dự án ”Chuyển giao kỹ thuật sản xuất giống và nuôi thương phẩm lươn đồng bằng phương pháp sinh sản bán nhân tạo giai đoạn 2011-2013” với mục tiêu góp phần chủ động cung cấp con giống đồng đều đảm bảo về số lượng và chất lượng cho người dân,  mặt khác, nhằm đa dạng hoá đối tượng nuôi, tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân, đặc biệt là với những hộ gia đình sản xuất với qui mô nhỏ ở những vùng thí điểm xây dựng nông thôn mới. Từ khi thực hiện đến nay, dự án đã thu hút đông đảo bà con nông dân trong tỉnh hưởng ứng tích cực, thu hút nhiều hộ nông dân tham gia dự án. Dự án không những tạo điều kiện cho nông dân tham gia xây dựng mô hình sản xuất giống thuỷ đặc sản có giá trị kinh tế để phát triển kinh tế gia đình mà còn là tiền đề để lan tỏa, nhân rộng mô hình sang các địa bàn khác trong khu vực.

         Từ kết quả của năm 2011, sau khi xác lập qui trình sản xuất giống lươn đồng bằng phương pháp sinh sản bán nhân tạo, Chi cục Thủy sản đã chuyển giao kỹ thuật và nhân rộng mô hình sản xuất giống lươn bằng phương pháp sinh sản bán nhân tạo cho 02 hộ nông dân ở xã Mỹ Thạnh Trung, huyện Tam Bình – tỉnh Vĩnh Long với tổng diện tích 48 m² (24 m²/mô hình). Sau thời gian nuôi vỗ 3 tháng lươn bắt đầu sinh sản, tổng lượng trứng thu được của 2 mô hình là 55.480 trứng, tỉ lệ nở đạt 78%, thời gian ương từ lươn bột lên giống từ 60-90 ngày, tỉ lệ sống đạt 63 % (15.822 con). Tiếp tục nhân rộng mô hình, trong năm 2013 chúng tôi tiếp tục chuyển giao cho 2 hộ nông dân xã Mỹ Lộc, huyện Tam Bình cũng với tổng diện tích 48 m² (24 m²/mô hình). Thời gian bố trí mô hình và thả giống bố mẹ đúng mùa vụ nên lươn sinh sản khá thuận lợi. Tổng số trứng thu được trong 5 tháng đầu năm 2013 đạt 57.700 trứng, tỉ lệ nở đạt trung bình 56,5% , thời gian ương từ bột lên giống từ 60-90 ngày, tỉ lệ sống đạt 62,5% (15.431 con). Dự án đã tổ chức đào tạo 100 kỹ thuật viên thành thạo kỹ thuật sinh sản bán nhân tạo và ương lươn giống cho ngư dân trong tỉnh (huyện Tam Bình, Long Hồ, Bình Tân). Sau đó các kỹ thuật viên này bằng nguồn vốn tự có đã tiến hành nhân rộng mô hình sản xuất được hơn 180.000 con giống cung cấp cho nhu cầu nuôi thương phẩm trong và ngoài tỉnh (Cần Thơ, Hậu Giang…).

         Cũng từ dự án này, ngày càng xuất hiện nhiều hộ nông dân điển hình trong các mô hình sản xuất giỏi và hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương và anh Nguyễn Minh Đời là một trong những điển hình như thế. Anh đang ngụ ở ấp 8, xã Mỹ Lộc, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long được nhiều người dân trong và ngoài xã biết đến không chỉ vì anh là người năng động, cần cù, siêng năng mà anh còn là một nông dân có nhiều ý tưởng làm giàu kinh tế cho gia đình với mong muốn  đóng góp chút công sức cho sự nghiệp xây dựng nông thôn mới ở địa phương anh.

Trong những ngày đầu sản xuất, do còn gặp nhiều khó khăn về kỹ thuật cũng như phương pháp tiếp cận nên anh còn nhiều bỡ ngỡ. Tuy nhiên, do tính chịu khó và ham học hỏi cùng với sự hỗ trợ nhiệt tình của cán bộ kỹ thuật Chi cục Thủy sản giờ đây anh rất tự tin sản xuất với định hướng sẽ mở rộng thêm qui mô sản xuất giống cho đối tượng này. Đầu năm 2013, dự án đầu tư cho anh mô hình sản xuất giống với diện tích là 24 m² với mật độ thả lươn bố mẹ là 10 – 15 con/ m² . Dự án hỗ trợ 100% đàn lươn bố mẹ, 100% chi phí chuyển giao kỹ thuật và chi phí  thức ăn. Tính đến hết tháng 6/2013 anh đã thu được 15.700 trứng với tỷ lệ nở là 67% và tỷ lệ sống khi ương lên giống là 70%. Đến thời điểm này anh thu được 7.450 con giống,  với giá con giống 3.500 đồng/con anh đã thu được gần 26.000.000đồng. Sau khi trừ tất cả chi phí (nguyên vật liệu, giống, thức ăn...) là 18,5 triệu đồng thì anh đã có lời từ 7.500.000 đồng cho 1 mô hình có qui mô 24m². Dự kiến đến cuối vụ sinh sản anh thu thêm khoảng 5000 con giống với số tiền là 16.000.000đồng. Ngoài việc tận dụng nguồn thức ăn tại địa phương như ốc, cua, tép...để nuôi vỗ cho lươn bố mẹ sinh sản anh còn tận dụng nguồn phân bò để nuôi trùn quế làm thức ăn cho lươn con. Nhờ  vậy, anh ít tốn chi phí cho việc đầu tư nguồn thức ăn, chủ yếu tận dụng nguồn thức ăn tại địa phương.

Một điển hình thứ hai là hộ anh Lê Văn Thảo, ấp Mỹ Tân, xã Mỹ Lộc, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long. Mô hình (MH) sản xuất giống bằng phương pháp sinh sản bán nhân tạo được chuyển giao của anh cũng mang lại hiệu quả kinh tế cao, tính đến thời điểm này MH được hỗ trợ đầu tư đã mang lại cho anh hơn 20.000.000đồng, dự kiến đến cuối vụ sản xuất anh còn thu thêm hơn 10.000.000đồng. Hiệu ứng từ mô hình mô hình đầu tư của anh Nguyễn Minh Đời và anh Lê Văn Thảo, đến nay mô hình sản xuất giống lươn đồng đã nhân rộng ngay trong địa phương lên tới khoảng 300 m^­2 (so với 48m^­2‑  từ dự án) và đang được lan tỏa sang các tỉnh khác.

Sau hơn 2 năm triển khai, hiệu quả sản xuất của các mô hình đã được nâng lên rất đáng kể từ việc sử dụng con giống được sinh sản bán nhân tạo so với trước đây sử dụng giống tự nhiên được đánh bắt với nhiều hình thức mang tính hủy diệt, cụ thể:

+ Mô hình sản xuất giống: với giá thành sản xuất trung bình 1.800đ/con, người nuôi có lợi nhuận khá cao dao động từ 9.741.000 - 13.501.000 đ/24m²/MH với tỉ suất lợi nhuận từ 45,3- 62,8%.

            + Với 12 mô hình được hỗ trợ đầu tư nuôi thương phẩm từ con giống của các mô hình sản xuất giống lươn bằng phương pháp sinh sản bán nhân tạo, sau 9 tháng nuôi, kết quả đạt tỉ lệ sống trung bình (70,7%) cao hơn mô hình sử dụng giống tự nhiên không rõ nguồn gốc (30 – 40%), sản lượng thu hoạch từ 270kg - 325kg/ MH  với năng suất đạt từ: 6.5kg -  8.1kg/ m² nên lợi nhuận khá cao, dao động từ  7.822.000 - 17.282.000đ/40m²/MH với tỉ suất lợi nhuận từ 34,7 - 82,2% .

Với kết quả trên cho thấy biện pháp kỹ thuật sản xuất giống lươn bằng phương pháp sinh sản bán nhân tạo không phức tạp, mọi nông dân có tâm huyết chí thú lao động được đào tạo lý thuyết và huấn luyện thực hành bài bản đều có thể ứng dụng phù hợp với nhiều điều kiện sản xuất khác nhau, nhất là qui mô nông hộ.Thiết nghĩ, mô hình sản xuất giống lươn đồng bằng phương pháp bán nhân tạo bước đầu đã góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, sử dụng và khai thác hiệu quả diện tích sẵn có để nâng giá trị đất trên các vùng sản xuất nông nghiệp, phát triển nuôi trồng thủy sản theo hướng ổn định và bền vững, tạo thêm công ăn việc làm, nâng cao thu nhập và đời sống cho nông dân ở các xã thí điểm xây dựng nông thôn mới, góp phần thực hiện thắng lợi Chương trình hành động số 23-CTr/TU của Tỉnh Ủy và Đề án “Nông nghiệp, nông dân và nông thôn” của UBND tỉnh.

ThS. Lê Thị Tiểu Mi – CLBKH CCTS